พัฒนาลูกอย่างไรให้สมดุล                    โดย อาจารย์ ธนพร เอี่ยมสมุทร     

การเริ่มต้นของชีวิต

            การพัฒนาคนให้มีความเป็นมนุษย์ที่สมบูรณ์ มีสิ่งสำคัญที่ไม่สามารถมองข้ามสิ่งที่ติดตัวมากับมนุษย์ คือ “สมอง” ความมหัศจรรย์ของสมอง เริ่มพัฒนาตั้งแต่ วันที่ 18 ของการปฏิสนธิ เด็กแรกเกิดถึง 3 ขวบ เป็นช่วงที่สมองเติบโตเร็วที่สุด
การทำงานของสมองใหญ่ด้านหน้า   เกี่ยวกับความคิดเชิงเหตุผล ความฉลาด ความจำ อารมณ์ ความเข้าใจ การเรียนรู้ภาษา การพูด การควบคุมการทำงานของกล้ามเนื้อ แขน ขา ซึ่งเป็นการทำงาน 2 ซีก ดังนี้
-   การทำงานของสมองด้านซ้าย   เกี่ยวกับภาษา ความเข้าใจ ตัวเลข การวิเคราะห์ และเหตุผล การจัดลำดับ รายละเอียด แยกแยะ
-   การทำงานของสมองด้านขวา   เกี่ยวกับจินตนาการ  ความคิดสร้างสรรค์ อารมณ์ ความรู้สึก มิติสัมพันธ์ การเคลื่อนไหวภาพรวม
การทำงานของสมองด้านหลังทำหน้าที่เกี่ยวกับการเห็น

สรุป : ศักยภาพในการเรียนรู้ของมนุษย์ ขึ้นอยู่กับการทำงานของสมอง 2 ซีก
: ผู้ปกครองคำนึงถึงการพัฒนาสมองลูก โดยเฉพาะช่วงสำคัญที่สุด คือวัยอนุบาล

การเตรียมการสู่อนาคต

            ปัจจุบันเป็นที่ทราบกันดีว่าปัญหาสังคมที่เกิดขึ้นในระดับครอบครัว ระดับชาติ จนถึงปัญหาสังคมโลกสืบเนื่องมาจากการให้การศึกษาทั้งสิ้น การให้การศึกษาที่ไม่ครอบคลุม ไม่สมดุล ส่งผลให้มนุษย์ที่เป็นทรัพยากรอันมีค่า กลายเป็นทรัพยากรที่เป็นปัญหาที่สุดของโลก ทำอย่างไรจึงจะแก้ปัญหานี้ได้ คงต้องหันมามองความบกพร่อง หรือสิ่งที่ขาดหายไป
ดังนั้น นักการศึกษา นักจิตวิทยา และอีกหลายกลุ่มกำลังหันมาให้ความสนใจส่วนที่หายไปจากสังคมในหลายๆด้าน เช่น การส่งเสริมพัฒนาความสามารถ ความฉลาดด้านอารมณ์ (EQ) ด้านคุณธรรม (MQ) ด้านการจัดการกับปัญหา (AQ) นอกเหนือจากการพัฒนาที่เคยเน้นหนักด้านเชาว์ปัญญา (IQ) เพราะเชื่อว่าถ้ามนุษย์ได้รับการพัฒนา IQ – EQ – MQ – AQ อย่างสมดุล จะเป็นหนทางช่วยให้สังคมเกิดการเปลี่ยนแปลงไปในทางที่ดี จะเกิดคนดี คนเก่ง คนมีความสุข และเกิดสันติขึ้นในโลก

ความหมาย

            IQ (Intelligence Quotient) หมายถึง ความสามารถ หรือ ความฉลาดทางเชาว์ปัญญา สติปัญญา ที่มุ่งเน้นไปในด้านความรู้ ความเข้าใจ ทางทักษะวิชาคณิตศาสตร์ ตรรกศาสตร์ วิทยาศาสตร์ เป็นต้น ซึ่งสิ่งเหล่านี้เป็นตัวชี้วัดระดับ IQ
EQ (Emotional Quotient) หมายถึง ความฉลาด ความสามารถ ด้านอารมณ์ Peter Slovey นักจิตวิทยาชาวอเมริกัน จากมหาวิทยาลัยเยล ได้แบ่งความฉลาดทางอารมณ์ ดังนี้

1. การรับรู้อารมณ์ตนเอง
2. การจัดการกับอารมณ์ของตนเองอย่างเหมาะสม
3. การชักจูงตนเอง กระตุ้น สร้างความกระตือรือร้น เตือนตนให้กำลังใจ รู้คุณค่าของชีวิต
4. การรับรู้อารมณ์ของผู้อื่น เห็นอกเห็นใจ และรู้ความต้องการของผู้อื่น
5. การรักษาสัมพันธภาพ จัดการกับอารมณ์ของผู้อื่นใช้ศิลปะใน   

การคงสัมพันธภาพไว้ได้
MQ (Moral Quotient) หมายถึง ความฉลาด ความสามารถ ด้านคุณธรรม หัวใจของคุณธรรม คือ เรื่องของความรัก ความเมตตา รู้จักการให้อภัย คุณธรรมเกิดจากการฝึกฝนจริยธรรม ซึ่งเป็นการฝึกให้รู้จักความรักตนเอง รักผู้อื่น รักธรรมชาติ รักสิ่งแวดล้อม รักวัฒนธรรมที่ดีงาม และวินัย (Love and Law)
AQ (Adversity Quotient) หมายถึง ความฉลาด – ความสามารถด้านการจัดการกับปัญหา หรือ ความฉลาด ความสามารถ การแสดงรูปแบบปฏิกิริยา พฤติกรรมที่ตอบสนองต่อปัญหา และอุปสรรคที่เกิดขึ้นในชีวิตคนนั้น ซึ่งมีอยู่ 3 ประเภท คือ

1. Quitter ผู้ยอมแพ้ ถึงแม้มีโอกาสก็จะไม่ต่อสู้ ไม่ประสบความสำเร็จไม่มีความพยายาม
2. Camper ผู้รักสบายกลางทาง เมื่อพบความสุขกาย แล้วก็หยุดไม่พยายามใช้พลังให้เต็มศักยภาพ
3. Climber ผู้ชอบท้าทาย ชอบสร้างงาน และสร้างสรรค์สิ่งใหม่ๆ ไม่กลัวอุปสรรค
   แนวทางในการพัฒนา
   มีหลายทฤษฎีเชื่อว่า ความฉลาด ความสามารถนั้นมาจากพันธุกรรม และสิ่งแวดล้อม พ่อแม่ ครู บุคคลรอบตัวเด็ก ถือเป็นสิ่งแวดล้อมที่สามารถส่งเสริมให้เด็กมีความฉลาด และความสามารถได้
   การพัฒนาความฉลาดด้านสติปัญญา-เชาว์ปัญญา (IQ)

1. เปิดโอกาสให้ลูกได้ลงมือทำ หรือ แสดงความสามารถตามวัย
2. ส่งเสริมประสบการณ์ สิ่งแวดล้อมที่นอกเหนือจากในห้องเรียน
3. สังเกตความสนใจ และความถนัดของลูก
4. ยอมรับว่าการเล่นของลูก คือ การเรียนรู้
5. พูดคุย แลกเปลี่ยนความคิดเห็น หรือ ใช้คำถามเพื่อฝึกการคิดของลูก
                   การพัฒนาความฉลาดด้านอารมณ์ (EQ)

1. สอนให้รู้จักอารมณ์ตนเอง ไม่ให้เก็บกด
2. สอนให้รู้จักการระบายอารมณ์อย่างเหมาะสม
3. สอนให้รู้จักการอดทนรอคอย มีวินัย และการควบคุมตนเอง
4. รู้จักเข้าใจคนอื่นเห็นอกเห็นใจ
5. สร้างความสัมพันธ์และผูกมิตร
6. ผู้ใหญ่เป็นตัวแบบอย่างที่ดีในการแสดงความรู้สึก
7. ให้รู้จักคิด และเผชิญสถานการณ์ที่รู้จักเห็นอกเห็นใจผู้อื่น
8. ฝึกให้รู้จักฟัง ร้องเพลง นิทาน แล้วแสดงความรู้สึกจากการรับรู้

               การพัฒนาความฉลาดด้านการจัดการกับปัญหา (AQ)

1. ฝึกให้เผชิญปัญหาด้วยตัวเอง
2. ฝึกให้รู้จักตนเองเมื่อพบปัญหา
3. ฝึกให้พยายามหาทางออก และวิธีแก้ไขปัญหาที่หลากหลาย
4. ผู้ปกครองยอมรับวิธีการแก้ไขปัญหาของลูก
5. ฝึกลูกยอมรับผลของการแก้ปัญหา
6. ชื่นชมให้กำลังใจ กระตุ้นให้เกิดพลังในการฝ่าฟันปัญหาอุปสรรค

สรุป
การพัฒนาส่งเสริม ไม่ว่าจะด้านสติปัญญา ด้านคุณธรรม ด้านอารมณ์ ด้านการแก้ปัญหา ในวัยเด็ก สิ่งสำคัญที่สุด คือ ผู้ใหญ่ที่แวดล้อมตัวเด็กต้องเป็นแบบอย่างให้เวลา ให้ความรัก และเอาจริงเอาจัง และตระหนักว่าการกระทำทุกสิ่งที่เป็นพฤติกรรมของผู้ใหญ่ คือ แบบอย่างที่เด็กกำลังซึมซับ เลียนแบบ ผลที่เกิดขึ้นกับอนาคตของลูกมาจากพ่อแม่ ครู และผู้ใหญ่ที่อยู่แวดล้อมตัวเด็กนั่นเอง
________________________________
หนังสืออ้างอิง
รศ.พศ. ศันสนีย์ ฉัตรคุปต์ “เทคนิคสร้าง IQ EQ AQ MQ เพื่อความสำเร็จ”
นพ. ธีรเกียรติ เจริญเศรษฐ์ศิลป์ “MQ เด็กกับสติปัญญาทางศีลธรรม
ทางรอดของมนุษย์”

บทบาทและหน้าที่ของผู้ปกครองตามหลักสูตรการศึกษาปฐมวัย

1.มีส่วนร่วมในการจัดการศึกษาของสถานศึกษา -ส่งเสริม สนับสนุนกิจกรรมของสถานศึกษา เพื่อพัฒนาผู้เรียนตาม ศักยภาพ 2.จัดบรรยากาศในบ้านให้เอื้อต่อการเรียนรู้ -อบรมเลี้ยงดู เอาใจใส่ ให้ความรัก ความอบอุ่น ส่งเสริมการเรียนรู้และการพัฒนาด้านต่าง ๆ ของเด็ก 3.สนับสนุนทรัพยากรเพื่อการศึกษาตามความเหมาะสมและจำเป็น ร่วมมือกับครูและผู้ที่เกี่ยวข้อง 4.ประสานงานป้องกันและแก้ไขเกี่ยวกับพฤติกรรมที่ไม่พึงประสงค์ของเด็ก ปฏิบัติตนให้เป็นบุคคลแห่งการเรียนรู้ 5.มีความรู้คู่คุณธรรมเป็นแบบอย่างที่ดีมีส่วนร่วมในการประเมินผลการเรียนรู้ของเด็ก

  ทางโรงเรียนหวังเป็นอย่างยิ่งว่าบทความนี้อาจช่วยให้ท่านผู้ปกครองตระหนักถึงผลของการเตรียมความพร้อมทางการศึกษาในปฐมวัย